Είμαι ο Μιχάλης Κυμηνάς, εκπαιδευτής στο International Dong Style Tai Chi και θα ήθελα να σας εισάγω στη βασική ορολογία του Tai Chi.
Γενικά, πάνω στην ορολογία του Τάι Τσι (Tai Chi) υπάρχει πάρα πολύ φιλολογία που μπορεί να καταλήξει και σε φλυαρία.
Ως εκπαιδευτής Tai Chi, προσπαθήσω να είμαι περιεκτικός και μεστός ώστε να πάρεις μια μικρή αλλά ξεκάθαρη γνώση, εύκολα κατανοητή.
Αναφέρομαι στους παρακάτω όρους που συναντάς και στη σελίδα με τα Προγράμματα Tai Chi Chuan που διδάσκω στη σχολή.
Tai Chi – Τάι Τσι (Φιλοσοφική έννοια)
Tai Chi Chuan – Τάι Τσι Τσουάν
Chi Kung ή Qigong – Τσι Γκονγκ
Kung Fu ή Gong Fu – Κουνγκ Φου
Broad Sword ή Κυρτό Σπαθί ή Knife Set
Αν θέλεις μετά ο ίδιος, μπορείς να εμβαθύνεις. Αυτό σίγουρα το κάνουμε και στη σχολή.
Tai Chi – Τάι Τσι (Φιλοσοφική έννοια)
Ο όρος Τάι Τσι έχει την έννοια του απολύτου. Αυτού που εμπεριέχει τα πάντα. Το σύμβολο του Τάι Τσι, το Γιν Γιανγκ, αποτελείται από τις δύο συμπληρωματικές δυνάμεις και όχι αντιθετικές, οι οποίες δημιουργούν σύμφωνα με την κινεζική φιλοσοφία το Ταό. Το σύμπαν.
Συνεπώς, όταν μιλάμε για Τάι Τσι μιλάμε για μια φιλοσοφική έννοια.
Εχουμε βέβαια συνηθίσει να μιλάμε για Τάι Τσι, καλό είναι όμως να ξέρουμε την διαφορά από το Τάι Τσι Τσουάν που θα εξηγήσουμε παρακάτω.
Η έννοια και η ουσία του Τάι Τσι βρίσκεται και αναλύεται με τον ζεν κινέζικο τρόπο σε τρία αρχαία θεμελιώδη κείμενα.
- Το “Ι Τσινγκ” : Το βιβλίο των αλλαγών του οποίου η ηλικία υπολογίζεται 3.000 χρόνια προ Χριστού
- Το βιβλίο του λόγου και της φύσης του Λάο Τσε ή αλλιώς το βιβλίο του Ταό που χρονολογείται γύρω στο 600 π.Χ. και το
- Το βιβλίο του τέλειου κενού του Λιέ Τσι του οποίου η χρονολογία σύνταξης είναι περισσότερο ασαφής. Υπολογίζεται ότι γράφτηκε γύρω στο 1.100 π.Χ.
Tai Chi Chuan – Τάι Τσι Τσουάν
Στα κινεζικά, Chuan (τσουάν) σημαίνει γροθιά.
Έτσι λοιπόν εμείς όταν το προσθέτουμε στον όρο Τάι Τσι, ουσιαστικά μιλάμε για την εφαρμοσμένη τέχνη πια και όχι για μια φιλοσοφική έννοια.
Μιλάμε γι αυτή την τέχνη που έρχεται ως εμάς μέσω των κινέζων δασκάλων.
Yin Yang – Γιν Γανγκ
Πρόκειται για τα συστατικά της έννοιας Τάι Τσι.
Στον υλικό κόσμο κυριαρχούν οι δυνάμεις των αντιθέτων. Εδώ όμως χρειάζεται προσοχή.
Αντιθέτων όχι με την έννοια της διαμάχης, αλλά με την έννοια της συμπλήρωσης, της συνεργασίας. Εδώ θα σημειώσω την πιό καλή ερμηνεία αυτού του διαχωρισμού της έννοιας μεταξύ (αντιθέτων και συμπληρωματικών ενεργειών) που έχω βρει.
Την διατυπώνει ο μεγάλος Μπρους Λη.
“Φανταστείτε, λέει, έναν (μέσο) άνθρωπο να προσπαθεί να κάνει ποδήλατο με ένα πόδι“.
Chi Kung ή Qigong – Τσι Γκονγκ
Σημαίνει η καλλιέργεια της ζωτικής ενέργειας. Η άσκηση του Τσι Γκονγκ περιλαμβάνει ήρεμη κίνηση αναπνοή και διαλογισμό που χρησιμεύει στην καλύτερη υγεία, και επίσης βοηθάει αυτούς που κάνουν πολεμικές τέχνες.
Λέγεται οτι το Τσι Γκονγκ είναι μια πρακτική που εξισορροπεί την ροή του τσι (της ζωτικής ενέργειας).
Παραδοσιακά το Τσι Γκονγκ ήταν μια μυστική εσωτερική τέχνη (όπως και το Τάι Τσι) με γνώση που μεταδιδόταν απο μάστερ σε μαθητή σε οικογένειες.
Τα χρόνια της πολιτιστικής επανάστασης του Μάο, το Τάι τσι και το Τσι γκονγκ θεωρήθηκαν εκπρόσωποι του παλιού κόσμου και οι δάσκαλοι και οι Μάστερ που τα διέδιδαν ως διανοούμενοι, κυνηγήθηκαν από το κομμουνιστικό καθεστώς.
Όμως οι ασκήσεις αυτές αποτελούν παράδοση των κινέζων οι οποίοι συνέχισαν να τα ασκούν έστω και κρυφά.
Έτσι ήταν αδύνατο οι υπεύθυνοι του καθεστώτος να μην αντιληφθούν τα οφέλη τους στον οργανισμό.
Καταργήσανε τα διαλογιστικά και αναπνευστικά μέρη, αφαιρέσανε την φαντασία και τον οραματισμό και κρατήσανε μόνο την εξωτερική μορφή της άσκησης.
Την καταστήσανε επιφανειακή και αφήσανε τον κόσμο να ασκείται έτσι.
Από το 1950 όμως και μετά, οι πρακτικές αυτές άρχισαν να μελετώνται επίσημα από την κινεζική ιατρική κοινότητα.
Υπάρχουν πολλά είδη Τσι Γκονγκ. Αυτά που έχουν πολύ βαθιές ρίζες χιλιάδων ετών έως και τα πιο εκμοντερνισμένα.
Αρκετά από αυτά έχουν λίγη κίνηση, αρκετό οραματισμό σε ενεργειακά κέντρα, βελονιστικά σημεία και αναπνοή, και αρκετά έχουν πιο πολύ κίνηση ή είναι στατικά. Το Τσι Γκονγκ είναι καθαρά θεραπευτική άσκηση αλλά μπορεί να είναι σχεδιασμένο ειδικά και για όσους ασκούν τις πολεμικές τέχνες και να έχει και το ίδιο πολεμικές εφαρμογές.
Η ιστορία μιλάει για ανθρώπους που ζούσαν απομονωμένοι στην φύση και παρατηρώντας όλο το οικοσύστημα, τις εναλλαγές των εποχών και τον τρόπο ζωής των ζώων (γι αυτό πολλά Τσι Γκονγκ έχουν ονόματα ζώων) και ανάλογα με τις δικές τους ανάγκες λόγω κλίματος ή τρόπου ζωής δημιούργησαν αυτές τις ασκήσεις για να θεραπεύονται από ασθένειες και να έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής και ζωτικότητα.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί (όπως και το Τάι Τσι) σαν πρόληψη ασθενειών εκτός από την θεραπεία τους. Εδώ μπορούμε να πούμε ότι το Τάι Τσι είναι ένα εξειδικευμένο Τσι Γκονγκ.
Επίσης στην Κίνα το Τσι Γκονγκ εξασκείται και στα νοσοκομεία και υπάρχουν και κλινικές Τσι Γκονγκ.
Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αρκετοί κλάδοι Τσι Γκονγκ όπως: Το Ταοϊστικό, το Βουδιστικό, του Κομφούκιου, το Ιατρικό αλλά και πιο εξειδικευμένα Τσι Γκονγκ για τα εσωτερικά όργανα καθώς και Τσι Γκονγκ πολεμικών τεχνών.
Ο Ταοϊστικός κλάδος δίνει πιο πολύ σημασία στην ενδυνάμωση του σώματος και του νού και επίσης δίνεται πολύ έμφαση στην αρμονία με την φύση.
Στον Βουδιστικό, ο εστιασμός είναι πιο πολύ στον διαλογισμό και οι φόρμες έχουν εξωτερικές και εσωτερικές μεθόδους.
Η παραδοσιακή Βουδιστική τεχνική εκπαιδεύει τον νού να πηγαίνει στο άκρο της δύναμης, και μετά στο άκρο της χαλάρωσης.
Στον Ιατρικό, ο σκοπός είναι η θεραπεία ασθενειών και πρόληψη τους.
Στον κλάδο του Κομφούκιου, δίνεται έμφαση στην αυτοκαλλιέργεια μέσω ενδοσκόπησης.
Γενικά στο Τσι Γκονγκ εκτός από την άσκηση σε ορθια στάση, υπάρχουν ασκήσεις και σε καθιστή θέση καθώς και σε ξαπλωτή.
Στο Τσι Γκονγκ μαθαίνουμε πως χρησιμοποιούμε τον νου στέλνοντας τον μέσα στο σώμα μας ώστε να κινήσει την ζωτική ενέργεια Τσι καθώς σε αρκετά χρησιμοποιούμε διάφορες τεχνικές αναπνοής.
Στην Κίνα το τσι κόνγκ έχει αναγνωριστεί σαν στάνταρ ιατρική άσκηση και πολλές φορές διδάσκεται και στα πανεπιστήμια.
Σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες συνταγογραφείται από τα εθνικά συστήματα υγείας.
Kung Fu ή Gong Fu – Κουνγκ Φου
(Gong = άσκηση, Fu = χρόνος).
Δηλαδή Ο χρόνος που δίνεις στην άσκηση.
Όταν λέμε είσαι καλός σε κάτι, λέμε έχεις καλό κουνγκ φου.
Slow Set
Η σπονδυλική στήλη της μελέτης του Τάι Τσι Τσουάν.
Ξεκινώντας κανείς τη μελέτη του στο Τάι Τσι Τσουάν μαθαίνει μια φόρμα διάρκειας περίπου 40 λεπτών. Η φόρμα έχει 3 μέρη και αποτελείται από 108 κινήσεις πολλές από τις οποίες επαναλαμβάνονται κατά τη διάρκεια της φόρμας. Η φόρμα θα πρέπει να μαθαίνεται με ακρίβεια και σταθερή αργή ροή.
Ο μαθητής γίνεται μαλακός και η αργή ροή βοηθά το νου να αποσυρθεί από τις σκέψεις και να αναλάβει δράση το σώμα. Τότε, σε κάποιο σημείο της εξέλιξής του θα αντιληφθεί τη ροή της ενέργειας μέσα στο σώμα του και κατόπιν θα μάθει να την κατευθύνει.
Αυτή ακριβώς είναι και η διάφορα του Τάι Τσι Τσουάν ως εσωτερικής πολεμικής τέχνης. Αυτή η διαδικασία μπορεί να πάρει χρόνο και ο ασκούμενος για να απολαύσει τα μεγάλα οφέλη θα πρέπει να έχει επιμονή και υπομονή. Ωστόσο, μετά το τέλος του κάθε μαθήματος όλοι οι μαθητές, παλιοί και νέοι, νιώθουν το ίδιο καλά μιας και η φύση της άσκησης είναι από μόνη της θεραπευτική.
Κλείνοντας, η βασική φόρμα είναι αυτή που θεμελιώνει τις αρχές του Τάι Τσι Τσουάν στη σωστή βάση και πάνω σε αυτήν έρχονται οι επόμενες φόρμες να συμπληρώσουν άλλες μορφές και ροές ενέργειας πιο εξειδικευμένες κάνοντας το Τάι Τσι Τσουάν ένα πλήρες πολεμικό σύστημα.
Push Hands
Όποιος εκπαιδευόμενος θέλει να δει το Τάι Τσι Τσουάν ως μια πολεμική τέχνη, κάτι που ασφαλώς είναι, στα Push Hands (χέρια που σπρώχνουν) έχει την ευκαιρία.
Στα Push Hands εκφράζονται στη πράξη, όλα όσα μαθαίνει κανείς κατά τη διάρκεια των ετών αλλά και με την εξάσκηση όλων των άλλων φορμών.
Εδώ όμως έχει τη δυνατότητα να ελέγξει αν “δουλεύουν” όλα όσα έχει μάθει. Εν ολίγοις να τσεκάρει αν μαθαίνει σωστά.
Στα Push Hands, δύο αντίπαλοι έρχονται σε επαφή (θέση μάχης) με συγκεκριμένους όμως όρους. Αυτοί οι όροι είναι ταυτόχρονα και οι αρχές της τέχνης.
Ενδεικτικά αναφέρεται η σωστή στάση του σώματος, η σωστή απόσταση από τον αντίπαλο, το σωστό βλέμμα, το ότι δεν ασκείται δύναμη αλλά εξασκείται τέχνη με στρωτή απαλή ενέργεια και τέλος ο σεβασμός στον αντίπαλο, μιας και αν δεν υπάρχει αυτός δεν υπάρχει λόγος για εξάσκηση.
Η εργασία στα Push Hands είναι αυτή που καθίστα την τέχνη του Τάι Τσι Τσουάν πλήρη και συνιστάται σε όλους τους σπουδαστές της σχολής.
Ξεκινώντας κανείς τα μαθήματα του στη σχολή διδάσκεται τις βασικές αρχές των Push Hands μέσα από το Slow Set (βασική φόρμα).
Από το 2ο έτος όμως εντάσσονται στο κανονικό πρόγραμμα.
Fast Set – Φαστ Σετ
To Fast set είναι μιά προχωρημένη φόρμα η οποία έρχεται στο προσκήνιο, όταν ο ασκούμενος έχει ήδη γνωρίσει το Slow Set έχει κάνει Τσι Γκονγκ, ξέρει την ορολογία, έχει με λίγα λόγια μπει για τα καλά στον δρόμο της τέχνης.
Το Φαστ Σετ είναι η πρώτη γρήγορη και απαιτητική φόρμα μιας σειράς φορμών που αλλάζουν το επίπεδο του σπουδαστή.
Στηρίζεται χωρίς παρεκκλίσεις στο Φαστ Σετ.
Broad Sword ή Κυρτό Σπαθί ή Knife Set
Το Κυρτό Σπαθί είναι μια φόρμα μικρής διάρκειας (3 λεπτών) πιο γρήγορη και πιο δυναμική.
Στο Κυρτό Σπαθί η κίνηση αλλά και η ροή που “κτίστηκαν” προηγουμένως γίνονται πιο συγκεκριμένες. Οι καμπύλες των σχημάτων παραμένουν και τονίζονται, η ροή επιταχύνεται, η επίθεση και η άμυνα, ως στοιχεία που εναλλάσσονται, γίνονται πλέον πιο διακριτά και πιο κατανοητά.
Μελετώντας κανείς με υπομονή και επιμονή τη φόρμα του κυρτού σπαθιού νιώθει ήδη ότι έχει ανέβει ένα σκαλί στη μελέτη του Τάι Τσι Τσουάν.
Straight Sword ή Ίσιο Σπαθί
Στο Ίσιο Σπαθί οι καμπύλες κινήσεις επενδύονται με ίσιες κοφτές ή απλωτές κινήσεις με στροφές και άλματα δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο φάσμα ενεργειών.
Η κίνηση του ίσιου σπαθιού είναι πιο δύσκολη και πιο λεπτεπίλεπτη σε σχέση με αυτή του Κυρτού Σπαθιού. Χρειάζεται ακρίβεια, ισορροπία μιας και είναι πιο ακροβατική ως φόρμα και καλά γυμνασμένο σώμα, ιδίως πόδια, για να μπορέσει να εκφραστεί σωστά.
Η ευλυγισία είναι ένα επιπλέον στοιχείο που αναπτύσσεται και μεταφέρεται από το σώμα στο σπαθί, έτσι ώστε να το ζωντανέψει.
Γι αυτόν ακριβώς το λόγο, το Ίσιο Σπαθί διδάσκεται κατά τον 5 χρόνο της παρουσίας του μαθητή στη σχολή.
Κυρτό Σπαθί πρώτα και Ίσιο Σπαθί κατόπιν, δίνουν μια ολοκληρωμένη έκφραση ενέργειας και δύναμης που έρχεται να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα που έχει δημιουργηθεί από την μελέτη της βασικής φόρμας.
Σημείωση: Υπάρχουν και άλλες φόρμες στην ύλη του International Dong Style Tai Chi που όταν έρθει η ώρα ο σπουδαστής θα τις μάθει και που δεν τις αναφέρω εδώ για να μην πλατιάζω και κουράζω τον ενδιαφερόμενο.
Αρχάριος
Αρχάριος θεωρείται ο μαθητής που μόλις ξεκινάει.
Είναι αυτός που δεν γνωρίζει τις έννοιες και που όλα θα πρέπει να του εξηγηθούν διεξοδικά και από την αρχή.
Αυτή η διαδικασία παίρνει γύρω στους 4 μήνες γι αυτό έχει τεράστια σημασία να ξεκινήσει κανείς τα μαθήματα από την αρχή της περιόδου (τον Οκτώβριο) και να μην εμφανισθεί περί τα μέσα Νοέμβρη ή Δεκέμβρη.
Πολλοί θέλοντας να κάνουν μια καινούργια αρχή στη ζωή τους, εμφανίζονται με το νέο έτος στις αρχές Ιανουαρίου.
Έως τότε οι βασικές έννοιες έχουν ήδη ειπωθεί πολλές φορές και με την σειρά που πρέπει.
Γύρω στο τέλος του Φεβρουαρίου οι έννοιες έχουν ξεκαθαρίσει, οι βασικές ενέργειες έχουν ήδη γίνει κατανοητές, το σώμα έχει καταλάβει τι του ζητείται να κάνει (και δεν ενοχλείται) και ο χαρακτηρισμός αρχάριος δεν ισχύει πια.
Είναι εντυπωσιακό να δει κάποιος έναν πραγματικά αρχάριο σε ένα τμήμα “αρχαρίων” στις αρχές ας πούμε του Μαρτίου.
Προχωρημένος
Με την έννοια προχωρημένος, θα μπορούσαμε να ορίσουμε έναν ασκούμενο τεσσάρων ή πέντε περίπου μηνών. Αυτός ο ασκούμενος είναι πια προχωρημένος.
Αυτό είναι σωστό αλλά όχι ακριβές.
Προχωρημένος είναι αυτός που μπορεί να παρακολουθήσει το υλικό στο οποίο συμμετέχει κάθε φορά.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε την μεγάλη σημασία που έχει η συχνότητα με την οποία κανείς συμμετέχει στα μαθήματα.
Υπάρχουν περιπτώσεις “μαθητών” που μετά από 2 και 3 χρόνια παραμένουν αρχάριοι…
Τέλος, μιας και υπάρχει τόσο πολύ υλικό, καταλαβαίνει κανείς πως στους προχωρημένους υπάρχουν διαβαθμίσεις ανάλογα με το τι κάνουν και την ποιότητα με την οποία το κάνουν.